މިއަދުގެ ކޮލަމުގައި ވާހަކަ ދައްކާލަން މިގަސްދު ކުރަނީ ދިވެހިރާއްޖޭގެ ކަރިކިއުލަމުގައި ވަރަށް ބޮޑަށް ބާރު އަޅާފައިވާ ކަމަކާ ގުޅޭގޮތުންނެވެ. ގައުމީ މަންހަޖުގެ މައިގަނޑު ތަޞައްވުރަކީ ”ކުދިން ދިރިއުޅުމަށް ތައްޔާރުކުރުން“ ކަމުގައި ސާފު ޢިބާރާތުން ލިޔެވިފައިވެއެވެ (ދިވެހިރާއްޖޭގެ މަދަރުސީ ތަޢުލީމުގެ ގައުމީ މަންހަޖު، 2014،ޞ.16). މާނައަކީ ދަރިވަރުންނަކީ ހަމައެކަނި މަޢުލޫމާތު ތަކެއް ދަސްކޮށްގެން ނުކުންނަ ކުއްޖަކަށް ވުރެ ދިރިއުޅުމުގައި މުޖުތަމަޢުގެ ތެރޭގައި އުޅެންދަންނަން އެކަމުގެ ގާބިލުކަން ލިބިފައިވާ ކުއްޖަކަށް ވާންޖެހޭކަމެވެ. ދިވެހިރާއްޖޭގެ މަންހަޖު ފަރުމާ ކުރެވިފައިވަނީ މައިގަޑު 8 ގާބިލިއްޔަތަށް އަމާޒުކޮށްގެންނެވެ. އެގާބިލިއްޔަތުތަކަކީ (1) އިސްލާމުދީނަށް ޢަމަލުކުރުން، (2) އުފެއްދުންތެރި އަދި ބިނާކުރަނިވި ގޮތުގައި ވިސްނުން، (3) ދުޅަހެޔޮ ދިރިއުޅުމެއް އުޅުން، (4) ނަފުސު ދެނެގަތުމާއި ތަންޒީމު ކުރުން، (5) ޓެކްނޮލޮޖީއާއި މީޑިއާ ބޭނުންކުރުން، (6) އެހެންމީހުންނާ ގުޅިގެން އުޅުން، (7) ދޭހަވުމާ ދޭހަކޮށްކޮށްދިނުން، (8) ދެމެހެއްޓެނިވި ތަރައްގީއަށް ޢަމަލު ކުރުން މިއެވެ (ދިވެހިރާއްޖޭގެ މަދަރުސީ ތަޢުލީމުގެ ގައުމީ މަންހަޖު،2014). މިގޮތަށް މަންހަޖު ތަންފީޒު ކުރެވޭނަމަ މިގާބިލިއްޔަތުތައް ވާން ޖެހޭނީ ދަރިވަރުން ސްކޫލު ނިމޭއިރު ހަރުލެއްވިފައިވާ ކަންކަމަށެވެ. ނަމަވެސް އުފެދޭ ސުވާލަކީ މިކަމަށް އަޅުގަނޑުމެންގެ މުދައްރިސުންނަށާއި އަދި މުޅި ސްކޫލު ނިޒާމަށް ފަރުވާތެރިވެވެނީ ކިހާ މިންވަރަކަށް ބާވައެވެ. މިއަދު ގެ މައުޟޫޢަކީ ކޮމްޕީޓެންސް ބޭސްޑް އެޑިޔުކޭޝަން ނުވަތަ ގާބިލިއްޔަތަށް އަމާޒުކޮށްގެން ކިޔަވައިދިނުމެވެ. ޢާއްމު މާނައަކަށް ވިސްނާލާއިރު ގާބިލިއްޔަތަށް އަމާޒުކޮށްގެން ކިޔަވައިދިނުމަކީ ދަރިވަރަށް ލިބިދޭން ޖެހޭ ހުނަރެއް ނުވަތަ ގާބިލުކަމެއް ހަރުލެއްވުމަށް ކިޔަވައިދިނުމެވެ. މާނައަކީ ވަކި ކަހަލަ ކަންތައްތަކެއް ކުރުމަށް ގާބިލު ބަޔަކަށް ދަރިވަރުން ހެދުމެވެ. މިމާނައިގައި ކިޔަވައިދިނުން ނަގާނަމަ، ކިޔަވައިދޭއިރު މާގިނަ މަޢުލޫމާތު ތަކެއް ހިތުދަސްކުރުވާ އެބައިތައް އެނގޭ މިންވަރު ބަލާ ހެދުމުގެ ވިސްނުން ބަދަލު ކުރަންޖެހެއެވެ.
ކޮމްޕީޓެންސް ބޭސްޑް އެޑިޔުކޭޝަން ނުވަތަ ގާބިލިއްޔަތަށް އަމާޒުކޮށްގެން ކިޔަވައިދިނުމުގެ ޢިލްމީ ވިސްނުން
ބައެއް ލިޔުންތެރިން ލިޔުއްވާގޮތުގައި ކޮމްޕީޓެންސް ބޭސްޑް އެޑިޔުކޭޝަންއަކީ މީގެ އެތައް ސަތޭކަ އަހަރެއްގެ ވެސް ކުރިން މަސައްކަތްތައް ދަސްކުރުމާ ގުޅޭގޮތުން އެކި ޢިލުމުވެރިން ލިޔުއްވާފައި ލިޔުންތަކުން ތަޢާރަފުވެފައިވާ މަފުހޫމެކެވެ (ޓެއިލާރ، 1911). ޓެއިލާރގެ ލިޔުމުގައި ޚާއްޞަކޮށް ބާރު އެޅިފައިވަނީ ކުރެވޭ މަސައްކަތުގެ ޕާރފޯމަންސް (މިންވަރު) އިތުރު ކުރުމަށެވެ. އެހެން ޢިލުމުވެރިއެއް މިމަފުހޫމް މާނަކުރައްވާގޮތުގައި އެއީ ހުނަރުތަކަށް އަމާޒުކޮށްގެން ނުވަތަ ލިބިގަންނަންވީ ގާބިލިއްޔަތުތަކަށް އަމާޒުކޮށްގެން ދަރިވަރުންގެ އުނގެނުމުގެ ކަންކަން ރޭވުމެވެ (ބާރންސް، ރިޗާރޑް، ކްލިންގސްޓެޑް، ލާރސް، 1973). މި ދެ ލިޔުމުގައިވެސް ބޮޑަށް އިޝާރާތްކޮށްލެވެނީ ސީދާ ސްކޫލު ނިޒާމަށް ވުރެ ބޮޑަށް މަސައްކަތެއް ދަސްކުރުމާ ގުޅޭގޮތުންނެވެ. މަދަރުސީ ނިޒާމުތެރޭގެ ކޮމްޕީޓެންސް ބޭސްޑް ކޮށް އުނގެނުން ތަންފީޒު ކުރުމާ ގުޅޭ ގޮތުން ފުޅާ ދާއިރާއެއްގައި ބަހުސް ކުރެވެން ފެށީ 2011 ވަނަ އަހަރުގައި ތަޢުލީމީ ނިޒާމުގެ ކަންކަން ކުރިއެރުވުމުގެ މަސައްކަތުގެ ތެރެއިން އެމެރިކާގައި ބޭއްވުނު ސަމިޓެއްގެ ތެރެއިންނެވެ (ސްޓަރގިސް، ޕެޓްރިކް، އަދި ޕިޓެންގަރ ، 2011). މިސަމިޓްގައި ނިންމުނު ކަންކަމުގެ ތެރޭގައި ދަރިވަރުންގެ ގާބިލުކަން ވަކިވަކި ކަންކަމުގައި އިތުރުކޮށް ތަރައްގީކުރުމަށް ޓަކައި އުނގެނުން ރޭވޭގޮތުގެ މުޅި ނިޒާމަށް ބަދަލުގެންނަން ޖެހެއެވެ.
މިގޮތުން މަދަރުސީ ތަޢުލީމީ ނިޒާމުގައި ކޮމްޕީޓެންސް-ބޭސްޑް މާނަކުރެވެނީ ވަކިވަކި ހުނަރުތަކަށް ވުރެ މައިގަނޑު ގާބިލިއްޔަތުތަކެއް ތަރައްގީކުރުމަށެވެ. އޭގައި ޖުމުލަގޮތެއްގައި ދަރިވަރުންގެ ކިބައިގައި ހަރުލައްވަން ޖެހޭ ސިފަތަކާއި ހުނަރާ ދެބައި އެކުލެވޭނެއެވެ. ކޮމްޕީޓެންސް-ބޭސްޑް އެޑިޔުކޭޝަން މާނަކުރުމަށް ދިރާސާވެރިން ޢާއްމުކޮށް ބޭނުންކުރާ އެހެން މަފުހޫމަކީ ކޮމްޕީޓެންސް ބޭސްޑް ލާރނިންގއެވެ. މިއީ ދަރިވަރުންނަށް މަޢުލޫމާތުތަކެއް ދަސްކޮށް ދިނުމަށް ކުރާ މަސައްކަތްތަކަށްވުރެ ކަންކަމަށް ގާބިލުވެ އަމިއްލަ އަށް ކަންކަން ކުރަން ފަރިތަކުރުވާ ދިރިއުޅުމުގައި އަމިއްލަ ފައިމައްޗަށް ތެދުވެ އުޅެން ދަސްކޮށްދެވޭ ގޮތަށް ކިޔަވައިދިނުން ރޭވިގެންދާ ގޮތަށް އުނގެނުމަށް ފުރުސަތު ދިނުމެވެ. މިގޮތަށް އުނގުންނުން ރޭވޭއިރު ބައެއްފަހަރު ވަކި ވަކި ހުނަރުތައް ދަސްކުރުމަށާ އަދި ޖުމުލަގޮތެއްގައި ތަފާތު ކަންކަމަށް ދަރިވަރުން ގާބިލުކުރުމަށް ކިޔަވައިދިނުމުގެ ތެރެއިން ރޭވެން ޖެހޭނެއެވެ. ގާބިލިއްޔަތަށް އަމާޒުކޮށްގެން ކިޔަވައިދޭއިރު އެންމެ ބޮޑަށް ބެލެވެނީ، ކަމެއް ކުރުމަށް ބޭނުންވާ މަޢުލޫމާތު އެނގުމާއެކު އެމަޢުލޫމާތު ބޭނުންކޮށްގެން ކަންކަން ކުރުމާ އަދި ހުނަރުތައް ތަރައްގީކޮށް، ގާބިލިއްޔަތު އިތުރުކުރެވޭނެ ގޮތްތައް ވެސް ލިބިގަތުމަށެވެ (ލެވިން އަދި ޕެޓްރިކް، 2019). މީގެ އިތުރުން ޖުރެޝްކާ (2019) ހާމަކުރައްވާގޮތުގައި ގާބިލިއްޔަތަށް އަމާޒުކޮށްގެން އުނގެނުން ރޭވޭ ނިޒާމެއްގައި ހިމެނެންޖެހޭ މުހިންމު ކަންތައްތަކެއް ފާހަގަ ކުރެވެއެވެ. އެއީ:
- ދަރިވަރުން އުނގެނުމުގައި ބާރުވެރިކުރުވުމެވެ. މާނައަކީ އަމިއްލައަށް މަޢުލޫމާތު އުފައްދާ، ބޭނުންކޮށް،އެއާއި ގުޅޭ ހުނަރުތައް ތަރައްގީކުރަންވެސް ދެނެގަތުމަށެވެ.
- ދަރިވަރުންނަށް އުނގެނުމުގައި ބޭނުންވާ އެހީތެރިކަމަކީ ގާބިލިއްޔަތުތައް އިތުރުކުރުމަށް ބޭނުންޖެހޭ ވަގުތުގައި ލިބޭނެފަދަ ގޮތަކަށް ރޭވޭ ކަންކަމަށެވެ.
- ދަރިވަރުންގެ އުނގެނުން ވަޒަން ކުރެވެން ޖެހެނީ ދަސްކޮށްލާ އެއްޗަކަށް ބަރޯސާވުމަށްވުރެ، ލިބޭ ގާބިލުކަންކަން ބެލޭ އަދި އެކަންކަމުގެ ހުނަރު ވަޒަންކުރެވި އިތުރަށް ތަރައްގީކުރުމަށް ލިބޭ ފުރުސަތުތަކެއް ގޮތުގައެވެ.
- ދަރިވަރުންގެ ގާބިލުކަން ކުރިއަރަމުން ދާމިންވަރު ބެލެންޖެހޭނީ އެކި ދަރިވަރުންނަށް ވަކިވަކިންނެވެ. އެއްކުއްޖަކާ އަނެއްކުއްޖަކާ އަޅާ ކިޔާ އުސޫލަކުންނެއް ނޫނެވެ. އަދި ހަމައެއާއކު ދަރިވަރުންގެ ފަރުދީކަންކަމަށް/ބޭނުންތަކަށް ރިޢާޔަތްކޮށްގެން ގާބިލިއްޔަތުތައް ތަރައްގީކުރުމަށް އެހީތެރިކަން ދޭން ޖެހޭނެއެވެ.
- ދަރިވަރުންގެ ގާބިލުކަން ބެލެންޖެހެނީ އެނގޭ މަޢުލޫމާތާއި، ސިފަ، ހުނަރު ތިންބައިވެސް އެކުލެވޭ ކަމެއްގޮތަށެވެ.
ފާހަގަކޮށްލުން މުހިންމު ނުކުތާއަކީ އިސްވެދިޔަ ގޮތްތައް ހިމަނައިގެން ކިޔަވައިދޭއިރު ދަރިވަރުންނަށް މަޢުލޫމާތުތަކެއް ކިޔައިދީ ދަސްކުރުވައިގެން މަގުސަދު ހާސިލު ނުވާނެކަމެވެ. ގާބިލުކަން އިތުރުކުރުމަކީ މަޢުލޫމާތެއް އެނގޭ މިންވަރު ބެލުމެއް ނޫނެވެ. އެނގޭ މަޢުލޫމާތެއްގެ ބޭނުން އެދެވޭ ގޮތުގައި ހިފައިގެން ކަމެއް ކުރަން އެނގުމާއެކު އެކަމުގެ ގާބިލުކަން އިތުރުކުރަންވެސް އެނގުމެވެ. މިހާ ހިސާބުން އުފެދިދާނެ މުހިންމު ސުވާލަކަށް އިޝާރާތްކޮށްލާނަމެވެ. ޢާއްމު ކިޔަވައިދިނުމާއި ކޮމްޕީޓެންސް ބޭސްޑް އެޑިޔުކޭޝަން ނުވަތަ ލާރނިންގް އާ ތަފާތު ވަނީ ކިހިނެއް ހެއްޔެވެ. ޢާއްމުކޮށް ކިޔަވައިދޭ ނިޒާމެއްގައި ކޮންމެ ގުރޭޑެއް ނިމުމުން އެގްރޭޑެއްގައި ކަނޑައެޅިފައިވާ މުގައްރަރުތައް ނިންމާ ދެވޭ އިމުތިހާނަކުން ފާސްވުމަށްފަހު ނުވަތަ އެއަހަރު ނިމުމުން އެއްމަރުހަލާއިން އަނެއް މަރުހާލާއަށް ދެވެއެވެ. ކޮންމެހެން އެ ލިބެންޖެހޭ ހުރިހާ ގާބިލިއްޔަތުތައް ފުރިހަމަ ނުވިނަމަވެސް މެއެވެ. ދަރިވަރުންގެ ޢުމުރާއެކު ކޮންމެ މަރުހަލާއެއް ދާނީ ފުރިހަމަ ވަމުންނެވެ. މިގޮތަށް ގެންދެވޭ ނިޒާމުގައި ބޮޑަށް ބެލެވެނީ އެ އަހަރެއްގެ މުގައްރަރުން ދަރިވަރުންނަށް ހާސިލުވި މިންވަރަށެވެ. މިއާ ޚިލާފަށް ކޮމްޕީޓެންސް-ބޭސްޑް އުނގަންނާދިނުމުގެ ނިޒާމެއްގައި ބަލަންޖެހެނީ ދަރިވަރުން ދަސްކުރަންޖެހޭ ހުނަރުތަކެއް ލިބިގަންނަންޖެހޭ ގާބިލިއްޔަތުތަކެއް ކުރިއަރާ މިންވަރެވެ. ފުރިހަމަކުރަން ޖެހޭ މުގައްރަރެއްގެ ވެސް މައިގަނޑު އުނގެނުމުގެ ކަންކަން އޮންނާނީ ދަރިވަރުން ލިބިގަންނަންޖެހޭ ހުނަރުތަކަށް އަމާޒުކޮށް އެހުނަރުތައް ކުރިއަރުވާ ތަރައްގީކުރުމަށެވެ. ކޮންމެ އަހަރަކު ދަރިވަރުން އެއް ކުލާހުން އަނެއްކުލާހަށް ބަދަލުވި ނަމަވެސް ވަކި ވަކި ގާބިލިއްޔަތުތަކުން ދަރިވަރުންގެ ފެންވަރު ބެލި އެގާބިލިއްޔަތުތައް ތަރައްގީކުރުމަށް އިތުރު މަސައްކަތްތަކާއި ކަންކަން އުނގެނުމުގެ ތެރޭގައި ރޭވޭނެއެވެ. ޢާއްމުކޮށް ކިޔަވައިދޭއިރު އާއި ގާބިލިއްޔަތަށް އަމާޒުކޮށްގެން ކިޔަވައިދޭއިރު ފާހަގަކުރެވޭނެ ތަފާތު ހޫލަ 1ގައި ބަޔާންވެފައި އެވަނީ އެވެ.
މިއީ އަޅުގަނޑުމެންގެ މަދަރުސީ މާހައުލުގައި ސަމާލުކަން ނުދެވޭ ދާއިރާއެކޭވެސް ދެންނެވިދާނެއެވެ. ކިޔަވައިދޭ މުގައްރަރުގެ ތެރެއިން ދަރިވަރުންނަށް ލިބިދޭންޖެހޭ ގާބިލިއްޔަތު ހާސިލުވީ ކިހާ މިންވަރަކަށްތޯ ވަޒަން ނުކުރެވެއެވެ. އެއާ ޚިލާފަށް އަޅުގަނޑުމެން މުދައްރިސުންގެ ކިޔަވައިދިނުން ބަރޯސާވެފައި އޮންނަނީ ކިޔަވައިދޭން ހަމަޖައްސާފައި އޮންނަ ދެލިކޮޕީ (މުގައްރަރުގައިވާ މަޢުލޫމާތު) އެނގެނީ ކިހާ މިންވަރަކަށްތޯ ބެލުމުގެ ވިސްނުމަށް އެކަންޏެވެ. އުނގެނުމުގެ ނަތީޖާ ހާސިލުވިކަމަށް ބެލެވެނީ މުގައްރަރުގައިވާ މަޢުލޫމާތުތައް އެނގޭ މިންވަރުން ނުވަތަ ގްރޭޑް/ސްކޯރ ކުރުމުގެ ތެރެއިންނެވެ. މިހެންކަމުން ކިތަންމެ ރަގަޅަކަށް އަޅުގަޑުމެންގެ މަންހަޖު ކޮމްޕީޓެންސް ބޭސްޑްކޮށް ރޭވިފައިވީ ނަމަވެސް ދަރިވަރުންގެ ކިބައިގައި މަންހަޖުގައި ބަޔާންވެފައިވާ 8 ގާބިލިއްޔަތު ހަރުލެއްވޭތޯ ނުވަތަ ނޫންތޯ ބެލޭ މިންވަރު ކުޑައެވެ.
ކޮމްޕީޓެންސް ބޭސްޑް ލާރނިންގެ ތަންފީޒު ކުރާނީ ކިހިނެއް؟
ކޮމްޕީޓެންސް-ބޭސްޑް ލާރނިންގ އުނގަންނާދިނުމުގައި ތަންފީޒު ކުރުމާ ގުޅޭ ގޮތުން ދުނިޔޭގެ ކަންކޮޅުތަކުގައި ހެދޭ ދިރާސާތަކާއި ލިޔެވޭ ލިޔުންތައް މިހާރު ވަރަށް ގިނައެވެ. ޚާއްޞަކޮށް 21ވަނަ ގަރުނުގެ ޖީލަށް އުނގަންނައިދިނުން ރޭވުމުގައި ކޮމްޕީޓެންސް ބޭސްޑް މުހިންމުވާ ގިނަ ސަބަބުތައް އެބަހުރިކަން ފާހަގަކުރެވެއެވެ. މިގޮތުން މިޒަމާނަކީ މަޢުލޫމާތު ހޯދާ ހިއްސާކުރުމުގައި އިންގިލާބީ ބަދަލުތަކެއް އައިސްފައިވާ ދުވަސްވަރެކެވެ. ކޮންމެ ބާވަތެއްގެ މަޢުލޫމާތެއް ބޭނުން ޖެހޭ ހިނދެއްގައި އެމައުޟޫޢު ގޫގުލުގައި ލިޔެލުމުން އެއާ ގުޅޭ އެތަށް ހާސް ވެބްސައިޓްތަކެއް، ވީޑިއޯތަކެއް، ފޮޓޯތަކެއް، ބްލޮގްތަކެއް، ފޮތްތަކެއް، އަދި ދިރާސާތަކެއް ހިނދުކޮޅެއްގެ ތެރޭގައި އެއްތަންކޮށްލަ ދެއެވެ. މީގެ ސަބަބުން މަޢުލޫމާތު ހޯދުމުގައި މިހާރުގެ ޖީލުތަކުގެ ދަރިވަރުންނަށް މިވަނީ އެތަށް ލުއި ތަކެއް ފަހިވެފައެވެ. ޒަމާނެއްގައި މުދައްރިސް ކިޔައިނުދޭ ނުވަތަ ޝަރަހަ ނުކުރާ އެއްޗެހި ނޭނގި އޮތް ނަމަވެސް މިހާރު މުދައްރިސު ކިޔައި ނުދޭ އެތަށް ބައިތަކެއް އެއަށް ވުރެ މާ ފަސޭހަކޮށް ކިޔައިދޭ، ވީޑިއޯތަކާއި ތަސްވީރުތައް އަދި މާ ޝައުގުވެރިކޮށް ވެސް ދަސްކޮށްލެވޭ ގޮތްތައް އިންޓަރނެޓް މެދުވެރިކޮށް ފަހިވެފައި ހުރެއެވެ. މިކަންކަމާ ގުޅޭގޮތުން އިތުރަށް މަޢުލޫމާތު ކޮޅެއް ބައްލަވާލެއްވުމަށް ދެވިފައިވާ ވީޑިއޯ ލިންކަށް ފިއްތަވާލައްވާށެވެ. އިސްވެ ބަޔާންކުރެވިދިޔަ ސަބަބަށް ޓަކައި ކުލާހުގައި ދަރިވަރުން ހޭދަ ކުރާ ވަގުތުތަކުގައި މުދައްރިސުން މަޢުލޫމާތުތައް ޝަރަހަކޮށްދޭ ދިނުމުގެ ބޭނުންތެރިކަން ކުރިޔަށްވުރެ މާބޮޑަށް ވެސް ކުޑައެވެ. ހަގީގަތަކީ އެފަދަ ޝަރަހަތައް އަޑު އަހަން ތިބުމުގެ ޝައުގުވެރިކަންވެސް މިހާރުގެ ދަރިވަރުންގެ ކުޑަކަމެވެ. ހަމައެކަނި ކުލާހުގެ ކުރިމަތީގައި ހުރެ އަނގަހުއްޓާ ނުލާ ޝަރަހަކޮށް މިސާލުތައް ކިޔައިދީ ގަނޑި ނިންމާލުމުން ދަރިވަރުންނަށް އެއިން އެނގުނު އެއްޗެއްގެ މާބޮޑު ފައިދާއެއް ނުކުރެއެވެ. މިއީ އެއްވެސް ގޮތަކުން ބަލާއިރު މިޒަމާނުގެ ޖީލުތަކާ ގުޅޭ އުނގަންނާދިނުމުގެ ގޮތެއް ކަމަށް ގަބޫލެއް ނުކުރެވެއެވެ. މިނޫން އެހެންގޮތަކަށް ދަރިވަރުން ކުލާހުގައި ހޭދަކުރާ ވަގުތަކީ ބޭނުންތެރި ގޮތަކަށް ހަދަން ޖެހެއެވެ. ޚާއްޞަކޮށް ދަރިވަރުންގެ ކިބައިގައި ހަރުލައްވަންޖެހޭ ގާބިލިއްޔތުތަކަކަށް އަމާޒު ކޮށްގެން ރޭވޭ އުނގެނުމުގެ ކަންތައްތަކަކަށް ވުން މިހާރުގެ ގައުމީ މަންހަޖު ވެސް ލާޒިމު ކުރެއެވެ. މީގެ އިތުރުން ބައެއް ޢިލުމުވެރިން ވިސްނުންތަކަށް ބަލާލާއިރު، މިޒަމާނުގެ އުނގަންނާދިނުމުގައި ކޮންމެހެން ހިމެނެންޖެހޭ ތަފާތު ހުނަރުތަކެއް ވެސް ފާހަގަކުރެވެއެވެ. ރާޔަން ޖުރެޝްކާ (2019) ބަޔާންކުރައްވާގޮތުގައި ކޮމްޕީޓެންސް ބޭސްޑް ލާރނިންގ ތަންފީޒުކުރުމުގައި މިޒަމާނުގެ ކުދިންނަށް ބޭނުންވާ 6 ހުނަރެއް ތަރައްގީ ކުރަންޖެހެއެވެ. އެއީ (1) ކޮމިޔުނިކޭޝަން/މުވާޞަލާތު ކުރުން، (2) ކުރިއޭޓިވް ތިންކިން/އުފެއްދުންތެރިކޮށް ވިސްނުން، (3) ކްރިޓިކަލް ތިންކިން/ބިނާކުރަނިވިގޮތަށް ވިސްނުން، (4) ސޯޝަލް ރެސްޕޮންސިބިލިޓީ/އިޖުތިމާޢީ ޒިންމާ، (5) ޕޮޒިޓިވް ޕާރސަނަލް އެންޑް ކަލްޗަރަލް އައިޑެންޓިޓީ/ ދުޅަހެޔޮ އަމިއްލަ ޘަޤާފަތާގުޅޭ ޝަޚުޞިއްޔަތު ދެނެގަތުން، އަދި (6) ޕާރސަނަލް އެވެއަރނެސް އެންޑް ރެސްޕޮންސިބިލިޓީ/އަމިއްލަ ނަފުސާ އަދި ޒިންމާ ދެނެގަތުމެވެ (ޖުރެޝްކާ، 2019). ޚާއްޞަކޮށް މިޒާމާނުގެ ދިރިއުޅުމަށް ބޭނުންވާ ހުނަރުތަކަކީ ވަކިންބޮޑަށް ސަމާލުކަންދީގެން ތަރައްގީކުރަންޖެހޭ ހުނަރުތަކެއްކަމަށް ވެސް އެލިޔުންތެރިޔާ އިޝާރާތް ކުރައްވައެވެ. ބަޔާން ކުރެވިދިޔަ 6 ހުނަރުގެ ތެރެއިން މިސާލަކަށް، ދޭދޭ މުވާޞަލާތުކުރުމުގެ ހުނަރަށް ބަލާލަމާތޯއެވެ. މިހުނަރަކީ ތަފާތު މީޑިއާތައް މެދުވެރިކޮށް، ފޭސްޓްފޭސް/ގާތުން ގާތަށް، ޑިސްޓެންސްޑް/ދުރުން، ދުރަށް، އަދި ތަފާތު މީޑިއާ ވަސީލަތްތައް ބޭނުންކޮށްގެން މުޢާމަލާތު ކުރުމާއެކު، އެމީޑިއާތަކުން ލިބޭ މަޢުލޫމާތުތައް ދޭހަކުރުމާއި، މާނަކުރުމާއި، ދެނެގަތުމާއި ލިބިގަތުމާއި، ހިއްސާކުރުމާއި، ބޭނުންކުރުމުގެ އެތަށް ކަމެއް މިޒަމާނުގެ ދަރިވަރުންގެ ކިބައިގައި ހަރުލެއްވުމާ ގުޅިފައިވާ ކަމެކެވެ. ސަބަބަކީ އިންޓަރނެޓްގައިވާ ކޮންމެ މަޢުލޫމާތަކީ އޭގެ ޞައްހަކަން ދެނެގަންނަން ފަސޭހަ އެއްޗެއް ނޫނެވެ. އަދި ހަމައެއާއެކު ލިބެން ހުންނަ ކޮންމެ މަޢުލޫމާތެއް ބޭނުންކުރުމުގައި ހުދޫދުތަކާއި މިންތައްވެސް މިޒަމާނުގައި ކަނޑައެޅިފައިވާ ވެއެވެ. މިފަދަ ހުރިހާ ކަންކަމަކީ މިޒަމާނުގެ ދަރިވަރުންނަށް މަދަރުސީ ނިޒާމުގެތެރެއިން އަހަލުވެރި ކުރުވި، ގާބިލުކަން ލިބިދޭން ޖެހޭ ކަންކަމެވެ. ކޮމްޕީޓެންސް ބޭސްޑްކޮށް އުނގެނުން މަދަރުސީ މާހައުލުގައި ތަންފީޒު ކުރެވޭއިރު އުފެދިދާނެ އެހެން ބައެއް ސުވާލާއި އޭގެ ޖަވާބު މިތާގައި ކުރުކޮށް ހިމަނާލާނަމެވެ.
- ކޮމްޕީޓެންސް ބޭސްޑްކޮށް ކިޔަވައިދޭއިރު ވަޒަންކުރަންޖެހެނީ ކިހިނެއް؟
ކޮމްޕީޓެންސް ބޭސްޑްކޮށް ކިޔަވައިދޭއިރު ވަޒަންކުރަންޖެހެނީ ދަރިވަރުންނަށް އޭގެ ސަބަބުން ކިޔަވާ ބައިތައް ބޭނުންކޮށްގެން ހުނަރު/ގާބިލިއްޔަތު ތަރައްގީކުރަން ފުރުސަތު ފަހިވާ މާނަ ހުރިގޮތަކަށެވެ މާނަހުރި ވަޒަންކުރުމޭ ބުނެވެނީ އުނގެނުމަށް ފަހިވާގޮތަށް، ހުނަރު އަދި ގާބިލިއްޔަތު ތަރައްގީވުމަށް އެހީތެރިވެދޭގޮތަށް ދެވޭ ފީޑްބެކްގެ ތެރެއިން ދަރިވަރުންގެ އުނގެނުން ވަޒަން ކުރުމަށެވެ.
- ކޮމްޕީޓެންސް ބޭސްޑްކޮށް ކިޔަވައިދޭއިރު އެކި އެކި ދަރިވަރުންގެ ފަރުދީ ތަފާތުތަކަށް ރިޢާޔަތް ކުރާނީ ކިހިނެއް؟
ދަރިވަރުންގެ ގާބިލުކަން ކުރިއަރުވާއިރު އެއްކުއްޖެއް އަނެއްކުއްޖަކާ އަޅާކިޔާ ސްޓޭންޑާރޑް ނަތީޖާތަކަކަށް ބެލުމަށްވުރެ އެކުއްޖަކަށް ހާސިލުވާ މިންވަރުން ބަލައިގެން ގާބިލުކަން ކުރިއަރުވަން މަސައްކަތް ކުރުމަކީ ބޭނުންތެރިކަމެކެވެ. މިގޮތުން ދަރިވަރުގެ ފަރާތުން ފާހަގަކުރެވޭ ޝައުގުވެރިކަން، ކުޅެދުންތައް، ނުކުޅެދުންތައް، މޮޅުކަންކަން، ގަޔާވާކަންކަމާއި، ފަސޭހައިން ވިސްނޭގޮތްތަކާއި، އެކުއްޖަކަށް ހާސިލްވާ މިންވަރުގެ ސްޕީޑާއި މިހުރިހާ ކަމަކީ ވަކިން ވަކިން ފަރުވާތެރިވާން ޖެހޭ ކަންކަމެވެ.
- ކޮމްޕީޓެންސް ބޭސްޑްކޮށް ކިޔަވައިދޭއިރު އުނގެނުމުގެ ފުރުސަތު ފަހި ކޮށްދެވެނީ ކިހިނެއް؟
ކޮންމެ ދަރިވަރެއްގެ ވެސް ލެވެލް ބެލެނީ އެކުއްޖަކަށް ހާސިލުވާ މިންވަރުން ކަމަށް ވެފައި އިތުރަށް ތަރައްގީ ކުރަން ދެވޭ ވަގުތާއި ކުރަން ހަވާލު ކުރެވޭ މަސައްކަތުގެ ވައްތަރާއި ގޮތްވެސް ދަރިވަރުންގެ ފަރުދީ ކަންކަމާ ގުޅުވައިގެން އުނގަންނައިދިނުން މުހިންމެވެ.
- ކޮންޕީޓެންސް ބޭސްޑްކޮށް ކިޔަވައިދޭއިރު އުނގެންނައިދެވޭ މަޢުލޫމާތު ބޭނުންކުރެވޭ އެއްޗަކަށް ހަދާނީ ކިހިނެއް؟
ކޮމްޕީޓެންސް ބޭސްޑްކޮށް ކިޔަވައިދޭ މަޢުލޫމާތަކީ އެއްވެސް ހާލެއްގައި ދަސްކޮށްލާ އިމުތިހާނެއް ހަދަންޖެހޭ އެއްޗަކަށް ނުހެދުމަށް ސަމާލުކަންދިނުން މުހިންމެވެ. މިގޮތުން ކިޔަވައިދޭއިރު ދަސްކޮށްދެވޭ ތަފާތު ވިސްނުމުގެ ހުނަރުތަކަކީ އޭގެ ބޭނުންކުރަން ޖެހޭ ކަންކަމެވެ. މިސާލަކަށް މައްސަލަ ހައްލުކުރުން، ބިނާކުރަނިވި ވިސްނުން ބޭނުންކޮށްގެން ކަންކަން ކުރުން، ދަރިވަރުން އެކުގައި ބައިވެރިވެ މަސައްކަތްކުރުން، ދޭދޭ މުޢާމަލާތް ކުރުން، މުވާސަލާތު ކުރުން، މަޢުލޫމާތު ބޭނުންކޮށްގެން ކަންކަން ކުރުން، މިފަދަ ކޮންމެ ކަމަކީ ދަރިވަރުންގެ ހުނަރުތައް އިތުރަށް ތަރައްގީކޮށް ކުރިއަރުވަން ޖެހޭކަންކަމެވެ. ވީމާ އުނގަންނާދިނުމުގެ ހަރަކާތްތަކުގެ ތެރޭގައި މިފަދަ ކަންކަން ހިމަނައިގެން ހަރަކާތްތައް ރޭވުން މުހިންމެވެ.
- ކޮމްޕީޓެންސް ބޭސްޑްކޮށް ކިޔަވައިދޭއިރު ހުނަރު/ގާބިލިއްޔަތު ތަރައްގީވި ކަން އެނގޭނީ ކިހިނެއް؟
ދަރިވަރުން ކުރާ މަސައްކަތްތަކުގައި، ކުލާހުގައި ހަވާލުކުރެވޭ ތަފާތު އުނގެނުމުގެ ހަރަކާތްތަކުގައި ތަރައްގީކުރަން ބޭނުންވާ ގާބިލިއްޔަތުތައް ބޭނުންކުރެވޭގޮތަށް އުނގެނުން ރާވައި އޭގެ ތެރެއިން ގާބިލިއްޔަތު ކުރި އަރާމިންވަރު ބެލޭނެއެވެ. މިސާލަކަށް ކުލާހުގައި ދެވޭ ޕްރޮޖެކްޓް މަސައްކަތެއްގައި ދަރިވަރުންން ދެމެހެއްޓެނިވި ތަރައްގީއާ ގުޅޭ ވިސްނުން ހުންނަނީ ކިހާ މިންވަރަކަށްތޯ ބަލާ އެކަންކަން އިތުރަށް ހަރުދަނާކުރުމަށް އިރުޝާދުދީ މަގުދެއްކިދާނެއެވެ.
މިއަދުވެސް މިހުށަހަޅާ ލެވުނީ ކިޔަވައިދިނުމުގައި ސަމާލުކަން ދެވިދާނެ މުހިންމު ކަމަކާގުޅޭ ގޮތުންނެވެ. ދިވެހިރާއްޖޭގެ ގައުމީ މަންހަޖަކީ ވަރަށް ފުރިހަމައަށް ފަރުމާ ކުރެވިފައިވާ މަންހަޖެއް ނަމަވެސް އެމަންހަޖު ތަންފީޒު ކުރުމުގައި ގެންގުޅެންވާ ގޮތްތަކާއި، ކިޔަވައިދިނުމުގައި ސަމާލުކަންދޭންވީ އުސޫލުތަކަށް މުދައްރިސުން އަހުލުވެރި ނުވެ އެމަންހަޖުގެ އެދެވޭ ފައިދާ ޖީލުތަކުން ފެނުމަކީ ދުރުކަމެކެވެ. މިފަދަ ކަންކަމަށް ދުރާލާވިސްނާ މަންހަޖު ތަންފީޒުކުރުމުގައި ސީދާ ކިޔަވައިދިނުމަށް، ވަޒަންކުރެވޭގޮތަށް، ކިޔަވައިދިނުމުގެ މައިގަނޑު ފިލޯސަފީ/ވިސްނުމަށް ގެނެވިދާނެ ބަދަލުތަކާމެދު ފުންކޮށް ވިސްނާ ރިވެލިކުރުމަކީ އެމަންހަޖު ތަންފީޒުކުރުމުގައި ދިމާވާ ގޮންޖެހުންތަކުން އަރައިގަނެވޭނެ ގޮތްތައް ހޯދޭނެ ގޮތެކެވެ. މިފަދަ ކަންކަމާމެދު ޚިޔާލުކޮށް މަޝްވަރާކުރާ ބަޔަކަށް މުދައްރިސުން ވުމަކީ އަޅުގަޑުގެ އުއްމީދެކެވެ.